دلایل باد کردن باتری موبایل و راه های پیشگیری از آن

باتری یکی از حیاتی ترین اجزای هر دستگاه الکترونیکی از جمله تلفن های همراه است. این قطعه انرژی مورد نیاز برای عملکرد صحیح سایر قطعات گوشی را فراهم می کند. اما گاهی اوقات باتری ها به دلایلی مختلف دچار مشکل می شوند و یکی از شایع ترین و خطرناک ترین این مشکلات، باد کردن باتری است. باد کردن باتری نه تنها عملکرد گوشی را مختل می کند، بلکه ممکن است منجر به آتش سوزی، انفجار یا آسیب جدی به دستگاه و کاربر نیز شود. در این مقاله به صورت جامع به دلایل علمی، فنی و رفتاری باد کردن باتری موبایل می پردازیم و راهکارهای پیشگیری از آن را بررسی خواهیم کرد.

آشنایی با باتری های لیتیومی؛ مروری کلی

اکثر گوشی های هوشمند امروزی از باتری های لیتیوم-یونی (Li-ion) یا لیتیوم-پلیمری (Li-Po) استفاده می کنند. این نوع باتری ها به دلیل وزن کم، ظرفیت بالا، شارژ سریع و عمر مفید مناسب، بسیار رایج هستند. با این حال، در برابر افزایش دما، نوسانات ولتاژ، شارژ بیش از حد یا تخلیه شدید بسیار حساس اند. ساختار داخلی باتری های لیتیومی به گونه ای است که اگر واکنش های شیمیایی کنترل نشده در آن رخ دهد، می تواند باعث تولید گازهای داخلی و در نتیجه، تورم فیزیکی باتری شود.

دلایل باد کردن باتری موبایل‌

باتری یکی از حیاتی ترین قطعات در هر تلفن همراه است که انرژی لازم برای عملکرد صحیح دستگاه را فراهم می کند. با پیشرفت فناوری و افزایش وابستگی کاربران به گوشی های هوشمند، سلامت و کارایی باتری اهمیت دوچندان یافته است. در این میان، یکی از مشکلات نگران کننده ای که کاربران با آن مواجه می شوند، باد کردن یا تورم باتری است؛ پدیده ای که نه تنها باعث کاهش عمر مفید دستگاه می شود، بلکه می تواند مخاطراتی جدی مانند آتش سوزی، انفجار یا آسیب فیزیکی به کاربر ایجاد کند.

1. شارژ بیش از حد

یکی از مهم ترین دلایل باد کردن باتری، شارژ بیش از حد است. اگر باتری مدت طولانی تری از مقدار مجاز به شارژ متصل بماند، گرمای ناشی از عبور جریان بیش از حد می تواند باعث تخریب الکترولیت داخلی شود. این تخریب موجب واکنش های شیمیایی ناخواسته ای شده که به تولید گازهایی نظیر اکسیژن، دی اکسید کربن و گازهای آلی فرار منجر می شود. این گازها در محفظه ی غیرقابل نفوذ باتری گیر کرده و منجر به تورم و بادکردگی می شوند.

اکثر گوشی های جدید دارای سیستم مدیریت هوشمند شارژ هستند، اما استفاده از شارژرهای تقلبی یا نامناسب می تواند این سیستم ها را دور بزند و در نهایت باعث آسیب به باتری شود.

2. استفاده از شارژر فیک یا کابل نامناسب

شارژر و کابل شارژ، برخلاف تصور عموم، تنها وسایل انتقال برق نیستند؛ بلکه دارای مدارهای حفاظتی برای کنترل جریان و ولتاژ هستند. استفاده از شارژرهای غیراستاندارد یا تقلبی می تواند ولتاژ و آمپر نامناسبی به گوشی وارد کند که باعث افزایش دمای باتری و در نهایت باد کردن آن می شود.

بسیاری از افراد به دلیل قیمت پایین تر، به خرید شارژرهای تقلبی روی می آورند، در حالی که این انتخاب می تواند عواقب جبران ناپذیری به همراه داشته باشد. در برخی موارد، این شارژرها حتی فاقد مدارهای حفاظتی پایه هستند و با ارسال جریان ناپایدار به باتری، آن را به طور تدریجی تخریب می کنند.

3. گرمای بیش از حد

گرمای زیاد دشمن اصلی باتری های لیتیومی است. استفاده از گوشی در شرایط دمایی بالا، قرار دادن گوشی در معرض نور مستقیم خورشید، یا حتی شارژ کردن آن در فضای بسته و گرم، باعث افزایش دمای سلول های باتری می شود. این گرما می تواند باعث تغییر ساختار شیمیایی داخلی شود و الکترولیت ها را به گاز تبدیل کند.

بیشتر بخوانید: بهینه سازی باتری

همچنین استفاده ی همزمان از گوشی هنگام شارژ (مثلاً بازی کردن یا دیدن فیلم) باعث تولید گرما از دو منبع می شود: اول از طریق پردازنده و دوم از طریق باتری. این ترکیب می تواند باتری را به مرز گرمای بحرانی برساند که در این حالت، احتمال تورم و انفجار افزایش می یابد.

4. صدمات فیزیکی

ضربه خوردن، افتادن گوشی، یا حتی فشار دادن شدید گوشی می تواند باعث آسیب فیزیکی به باتری شود. باتری های لیتیومی به ضربات مکانیکی حساس هستند و اگر لایه های داخلی آن ها دچار پارگی یا فشردگی شوند، واکنش های شیمیایی ناخواسته ای شروع می شود که منجر به تولید گاز و باد کردن باتری خواهد شد.

در برخی موارد، باتری هایی که از بیرون سالم به نظر می رسند، در اثر فشار داخلی متورم شده اند و خطر انفجار دارند. به همین دلیل توصیه می شود اگر گوشی تان از حالت تخت خارج شده یا قاب پشت آن جدا شده است، باتری را بررسی کرده و در صورت نیاز تعویض کنید.

5. نگهداری طولانی مدت بدون استفاده

اگر گوشی یا باتری برای مدت طولانی در حالت خاموش یا بدون استفاده باقی بماند، ممکن است سطح ولتاژ باتری به شدت افت کند. این وضعیت می تواند منجر به تغییرات شیمیایی درون باتری شود. حتی اگر باتری کاملاً خالی نباشد، خواب طولانی مدت آن می تواند ساختار مولکولی مواد فعال داخلی را تغییر دهد، که نهایتاً به تولید گاز و تورم منجر می شود. همچنین اگر باتری در مکانی با رطوبت بالا یا دمای متغیر نگهداری شود، واکنش های شیمیایی ناخواسته می تواند شروع شود.

6. نقص کارخانه ای و کیفیت پایین ساخت

در برخی مواقع، باد کردن باتری به دلیل نقص های تولیدی یا استفاده از مواد اولیه بی کیفیت در فرآیند ساخت باتری اتفاق می افتد. این مورد بیشتر در گوشی های ارزان قیمت یا باتری های غیر اصل مشاهده می شود. استفاده از باتری های متفرقه یا غیر رسمی، حتی اگر در ابتدا کارکرد خوبی داشته باشند، در بلندمدت ریسک باد کردن یا حتی آتش سوزی دارند.

در گذشته، برخی برندهای معتبر نیز به دلیل نقص طراحی، باتری هایی با مشکل تولید کرده اند که مجبور به فراخوان جهانی شده اند. این نشان می دهد که حتی تولیدکنندگان بزرگ نیز از خطرات ناشی از طراحی نادرست باتری در امان نیستند.

7. تخلیه کامل و مکرر شارژ

باتری های لیتیومی برای عملکرد بهینه نباید تا صفر درصد تخلیه شوند. تخلیه مکرر و کامل شارژ می تواند باعث ناپایداری شیمیایی درون سلول ها شود. هنگامی که ولتاژ باتری از یک حد بحرانی پایین تر می آید، به ساختار داخلی آسیب وارد می شود و امکان تولید گازهای شیمیایی بیشتر فراهم می گردد.

این مشکل در کاربرانی که تا خاموش شدن کامل گوشی صبر می کنند و بعد از آن گوشی را به شارژ می زنند، بیشتر دیده می شود. بهترین حالت این است که قبل از رسیدن شارژ به ۱۰ درصد، گوشی را شارژ کرده و قبل از رسیدن به ۱۰۰ درصد، آن را از برق بکشید.

راه های پیشگیری از باد کردن باتری

با شناخت دلایل اصلی باد کردن باتری، می توان از بروز این مشکل جلوگیری کرد. در ادامه، چند نکته کلیدی برای افزایش عمر و سلامت باتری آورده شده است:

1. از شارژرهای اصلی و استاندارد استفاده کنید.
2. گوشی را در حین شارژ زیاد استفاده نکنید.
3. در دمای محیطی متعادل شارژ و نگهداری کنید.
4. گوشی را در معرض نور مستقیم آفتاب قرار ندهید.
5. در صورت تورم جزئی، فوراً گوشی را خاموش کرده و به مرکز خدمات مراجعه کنید.
6. باتری باد کرده را هرگز سوراخ نکنید یا فشار ندهید.
7. از نگه داشتن گوشی در زیر بالش یا پتو هنگام شارژ خودداری کنید.
8. از اپلیکیشن هایی استفاده کنید که روند شارژ را کنترل کرده و هشدار می دهند.

نتیجه گیری

باد کردن باتری گوشی یک هشدار جدی است و نباید نادیده گرفته شود. این مشکل نه تنها نشانه ای از نقص عملکردی است، بلکه می تواند خطرات جانی نیز به همراه داشته باشد. درک دلایل علمی و رفتاری این پدیده، به کاربران کمک می کند تا با رعایت نکات ایمنی، عمر باتری را افزایش داده و از هزینه های احتمالی جلوگیری کنند.

در نهایت توصیه می شود همواره از قطعات و تجهیزات اصلی استفاده کرده و نسبت به علائم هشداردهنده مانند داغ شدن بیش از حد، تغییر شکل گوشی، یا تغییرات در زمان نگهداری شارژ، هوشیار باشید. یک انتخاب درست در زمان خرید شارژر یا باتری می تواند از یک اتفاق فاجعه بار جلوگیری کند.